قرآن و بنیان‌های نظم اجتماعی - بحثی دربارهٔ آیهٔ ۲۱۳ سورهٔ مبارک بقره

مقالهٔ «قرآن و بنیان‌های [تاریخی] نظم اجتماعی: بحثی دربارهٔ آیهٔ ۲۱۳ سورهٔ مبارکهٔ بقره»، در شمارهٔ ۱۹، تابستان ۱۳۹۳ مجلهٔ معرفت فرهنگی-اجتماعی چاپ شده است. این مقاله در همایش علامه طباطبایی و تفسیر المیزان که به همت مؤسسهٔ آموزشی و پژوهشی امام خمینی برگزار شد، ارائه شد. متن کامل مقاله در سایت مجله قابل دسترس است.

چکیده:

با استناد به آیات قرآن می‌توان نشان داد که یکی از مهم‌ترین اهداف بعثت انبیا، وضع قوانین اجتماعی برای رفع اختلافات انسانی در امور دنیوی و دعوت آنان به سعادت و امر اخروی است. درخور توجه است که حکمایی همچون ابن‌سینا نیز در بحث سیاسات خود از استدلال مشابهی برای توجیه ضرورت نبوت بهره برده‌اند و اندیشمندانی چون ابن‌خلدون این استدلال را رد کرده‌اند. در این مقاله با تکیه بر استدلالات قرآنی و تأکید بر آیهٔ ۲۱۳ سورهٔ مبارکهٔ بقره، به‌ویژه با تفسیر علّامه طباطبائی، نشان داده شده که اولاً مستقل از زمان تشکیل نخستین جوامع انسانی، قانون الهی مبنای شکل‌گیری جوامع اولیه قرار گرفت و بدون قانون الهی امکانی برای رشد تمدن‌های بشری نبود؛ ثانیاً هرگونه نظم موجود در جوامع، ریشه در قوانین الهی دارد که این نظم با بعثت انبیا و انزال کتب آسمانی ممکن شد.