شیوهٔ نقد کتاب قدمایی: کتاب اسرار الشهادت

مصاحبه‌ای با روزنامه فرهیختگان داشتم به مناسبت انتشار نسخهٔ ظاهرا جدید کتاب این‌خلدون و علوم اجتماعی آقای دکتر سید جواد طباطبایی توسط نشر مینوی خرد. این مصاحبه در روزهای ۲۳، ۲۴ و ۲۵ آبان ۱۴۰۰ در صفحهٔ اندیشهٔ روزنامه فرهیختگان چاپ شد. متن کامل مصاحبه را در اینجا مشاهده کنید. لینک بخش‌های مختلف آن در اینجا قابل دسترس است. بخش اول | بخش دوم |‌بخش سوم. محمدحسین نظری، روزنامه‌نگار: سیدجواد طباطبایی در  کتاب «ابن‌خلدون و علوم اجتماعی» از «شرایط امتناع» بحث می‌کند؛ به این معنی که تاسیس علوم انسانی و اجتماعی منوط به تغییر در موضع آگاهی و نحوی گسست معرفتی است. از این جهت، نه ابن‌خلدون و نه هیچ یک از اندیشمندان جهان اسلام نمی‌توانند موسس علوم اجتماعی جدید باشند. چه همه آنها دلبسته سنت بودند و از این حیث تفکر در جهان اسلام دچار نحوی امتناع معرفتی است. به بهانه انتشار نسخه جدید کتاب «ابن خلدون و علوم اجتماعی»در گفت‌وگو با دکتر محسن صبوریان به نقد آرا و افکار سیدجواد طباطبایی پرداخته ایم. صبوریان عضو هیات علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه تهران است. آقای دکتر سیدجواد طباطبایی معتقدند که برخلاف ظن غالب، «مقدمه» ابن‌خلدون نمی‌توانست سرآغاز جامعه‌شناسی [به معنای جدید کلمه] باشد، چه منطق و معرفت‌شناسی واقع‌گرایی ارسطویی مانع معرفتی عمده برای ورود به علوم اجتماعی جدید بود، چیزی که ایشان از آن تحت‌عنوان «شرایط امتناع» نام می‌برد. ایشان معتقد است که این امتناع از نوع «امتناع تاریخی» نیست، زیرا بعد از اینکه تاریخ تجدد در غرب شروع شد دیگر مساله امتناع تاریخی منتفی است و آن‌چیزی که در ابن‌خلدون با آن مواجهیم، امتناع معرفتی در سرزمین‌های اسلامی است. آقای طباطبایی در کتاب «ابن‌خلدون و علوم ا, ...ادامه مطلب

کتاب تکوین نهاد مرجعیت تقلید شیعه در مجلهٔ رشد آموزش تاریخ معرفی شده است. در بخشی از آن آمده است: علمای دین، همواره نقش واسط را در انتقال آموزه‌های دینی به مردم ایفا می‌کرده‌اند. با این حال، شکل‌گیری نهاد واسط مرجعیت تقلید، به‌عنوان یک نهاد متمرکز و دارای ساختار و سلسله مراتب، کمتر از دویست سال قدمت دارد. شکل‌گیری نهاد مرجعیت تقلید با شکل‌گیری نظریه اجتهاد، تقلید، تکوین و توسعه نظریه تقلید از أعلم پیوند خورده است. این نظریه، با کمک برخی عوامل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی، به شکل‌گیری نهاد مرجعیت تقلید در عالم تشیع منجر شد. از عواملی که به شکل‌گیری این نهاد کمک کرد، توسعه نظریه اجتهاد و تقلید از أعلم، به‌دنبال شکست نظری و سیاسی اخباریان از اصولیان - در اواخر قرن دوازدهم و اوایل قرن سیزدهم هجری - است. علاوه بر آن، تثبیت پرداخت خمس به مجتهدان و مجتهدان أعلم و تمرکز مرجعیت دینی در عتبات عالیات، شرایط لازم اقتصادی و اجتماعی را برای پدیدآمدن یک نهاد متمرکز و تا اندازه‌ای دیوان‌سالار پدید آورد. تبدیل علمای بلاد به نهاد متمرکزِ مرجعیت تقلید، نتایج شگرفی در عرصه سیاسی و اجتماعی به‌دنبال داشت. کتاب «تکوین نهاد مرجعیت تقلید شیعه» که به تازگی به قلم محسن صبوریان نگاشته و منتشر شده، تلاش کرده است به واکاوی شکل‌گیری نهاد مرجعیت شیعه بپردازد. به زعم نویسنده، روحانیت شیعه تا پیش از شکل‌گیری ساختار مرجعیت، هر چند به معنای متداول، یک نهاد به حساب می‌آمد، چندان ساخت‌یافته نبود. پس از تحولات مرتبط با شکل‌گیری نهاد مرجعیت است که می‌توان از یک نهاد منسجم، دیوان‌سالار و دارای تشکیلات منظم با گستره فرامحلی سخن گفت. بر این پایه، نویسنده شکل‌گیری نهاد مرجعیت را اولین تحول مهم سیاسی ـ‌ اجتماعی در دو سده اخیر ارزیابی کرده است. تکوین نهاد مرجعیت تقلید شیعه، مجلهٔ رشد آموزش تاریخ، دوره ۲۱ شماره ۲، زمستان ۱۳۹۸، صص ۱۰-۱۱., ...ادامه مطلب

جلسهٔ نقد و بررسی کتاب «تکوین نهاد مرجعیت تقلید شیعه» که توسط پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات منتشر شده است، به میزبانی همین پژوهشگاه در تاریخ ۲۶ شهریور ۹۸ برگزار شد. ناقد اول جناب آقای دکتر سید محمدع, ...ادامه مطلب

مجلهٔ مباحثات پادکستی برای معرفی و بررسی کتاب «تکوین نهاد مرجعیت تقلید» منتشر کرده است. تشکر از زحمتی که دوستان مباحثات کشیده‌اند و معرفی شسته و رفته‌ای از کتاب ارائه داده‌اند., ...ادامه مطلب

فاضل ارجمند آقای کامران محمد حسینی نقدی درمورد کتاب تکوین نهاد مرجعیت تقلید منتشر کرده‌اند. بریده‌ای از این نقد را در اینجا می‌آورم. متن کامل را روی سایت ایشان مشاهده کنید. - - - نگاهی انتقادی به کتاب, ...ادامه مطلب

خبرگزاری کتاب ایرنا در متنی به معرفی کتاب تکوین نهاد مرعیت تقلید شیعه پرداخته است. متن ادامه به نقل از این خبرگزاری است:  به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، «تکوین نهاد مرجعیت شیعه» نوشته محسن صبور, ...ادامه مطلب

متن ادامه گفتگوی مکتوبی است با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) که ۱۸ مرداد ۱۳۹۸ در پایگاه اینترنتی این خبرگزاری منتشر شد. متن این گفتگو در ادامه آمده است. عکس استفاده شده در خبر مربوط به چلسه‌ای است که سا, ...ادامه مطلب

کتاب «تکوین نهاد مرجعیت تقلید شیعه» در راه است و ان‌شاءالله به نمایش کتاب ۹۸ خواهد رسید. خبر آن را پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات منتشر کرده است. کتاب قرار بود اواسط پاییز ۹۷ منتشر شود که متأسفانه به , ...ادامه مطلب

چندی پیش نقد   کتاب  ی بر «جامعه‌شناسی   تشیع  » نوشتم و به نقد کتاب علوم اجتماعی ارسال کردم. این نقد در شمارهٔ ۱۵ و ۱۶ (پاییز و زمستان ۹۶) فصلنامهٔ نقد کتاب علوم اجتماعی چاپ شده است. متن این نقد کتاب را می‌ت, ...ادامه مطلب

متن زیر مقدمه‌ای است که بر پروندهٔ مک‌اینتایر در اصحاب اندیشهٔ شمارهٔ ۴۸ کتاب ماه علوم اجتماعی نوشتم. در مقدمه‌ای که نویسنده‌ی کتاب فلسفه‌ی اخلاق در تفکر غرب از دیدگاه السدیر مک‌اینتایر نگاشته است، در میان ذکر آثار مک‌اینتایر، ذیل کتاب در پی فضیلت آمده است:‌ «ترجمه‌ی فارسی این اثر در حال ویرایش است و به زودی به چاپ می‌رسد»[1]. این «به زودی» اما تا پنج سال پس از چاپ آن کتاب یعنی تا سال ۱۳۹۰ محقق نشد؛ و اکنون اثر مهم و تأثیرگذار السدیر مک‌اینتایر توسط انتشارات سمت به چاپ رسیده است. گذشته از اهمیتی که کتاب در پی فضیلت[2] برای فلسفه‌ی سیاسی و اخلاقی,در پی فضیلت,کتاب در پی فضیلت,دانلود کتاب در پی فضیلت,مک اینتایر در پی فضیلت ...ادامه مطلب

درباره کتاب اکسیر العبادات فی اسرار الشهادات مشهور به اسرار الشهادة از آخوند ملا آقای دربندی. دو بند زیر را از کتاب شریف قصص العلماء تنکابنی است. شیوهٔ تنکابنی به عنوان مثالی از روش علما در نقد بسیار جالب است. از چنین کتاب پر ایرادی که به قول خود تنکابنی در آن اخبار «مظنون الکذب» و حتی «قطعی الکذب» آورده، ابتدا تعریف و تمجید فراوان می‌کند. بعد ضعف‌های آن‌را به اختصار می‌گوید. و دیگر کتاب اکسیر العبادات فی اسرار الشهادات است که در نهایت جودت به تحیر و حسن تحریر و فصاحت و بلاغت و سلاست و جزالت از خامهٔ آن حبر نحریر به عرصهٔ ظهور رسید و اخبار مصیبت را , ...ادامه مطلب