شیوهٔ نقد کتاب قدمایی: کتاب اسرار الشهادت

گفتگویی داشتم با دکتر سید محمود نجاتی حسینی پیرامون دینداری در ایران مدرن. این گفتگو در روزنامه ایران با مورخ ۴ تیر ۱۴۰۲ شماره ۸۲۱۶ صفحه اندیشه به چاپ رسید. «دینداری در دنیای مدرن و چالش‌های آن» این روزها برای جامعه‌‌شناسان دین و متخصصان مطالعات‌فرهنگی دین به موضوعی درخور تأمل بدل شده است. دغدغه‌های آنان به این پرسش محوری برمی‌گردد که آیا در جوامع مدرن باید از «یک الگوی دینداری واحد» پیروی کرد یا اینکه می‌توان «تنوع الگوهای دینداری» را به رسمیت شناخت. برای تعمق در این موضوع، با دکتر سیدمحمود نجاتی‌حسینی، پژوهشگر مطالعات علم و دین و مدیر گروه دین انجمن انسان‌شناسی ایران و دکتر محسن صبوریان، عضو هیأت علمی دانشکده علوم‌اجتماعی دانشگاه تهران و عضو گروه مطالعات نظری-تاریخی دینداری مرکز ملی مطالعات و سنجش دینداری به گفت‌وگو نشستیم. آنان پدیده‌هایی چون «دین‌ورزی سوپرمارکتی»، «مک‌دونالدی شدن دینداری»، «کافه‌تریاهای معنوی» و «کارناوال‌های دینی» در دنیای مدرن و سبک دینداری پست‌مدرن را به نقد می‌کشند و معتقدند «سکولاریسم» مسأله اصلی جهان امروز ما است؛ جهانی که سرشار از دین‌باوری است. البته با استناد به آمارهای جهانی بر این موضوع هم تأکید دارند که تأثیرات امواج جهانی سکولاریسم بر کشورهایی چون ایران، مالزی و مصر کمتر بوده است. در یک جامعه دینی «الگوی دینداری» باید واحد باشد یا می‌توان به «الگوهای متنوع دینداری» قائل بود؟دکتر سیدمحمود نجاتی‌‌حسینی: وقتی از «الگو» صحبت‌ می‌کنیم باید ببینیم اساساً جهان جدید چقدر تاب و تحمل «الگو» را دارد چراکه «الگو» یک نقشه مهندسی و برنامه‌ریزی‌شده است که در برابر تغییرات مقاومت می‌کند. در جهان سنتی (که تغییرات محدودی تنها در حوزه فرم داشت) الگو جواب می‌, ...ادامه مطلب

خبرگزاری کتاب ایرنا در متنی به معرفی کتاب تکوین نهاد مرعیت تقلید شیعه پرداخته است. متن ادامه به نقل از این خبرگزاری است:  به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، «تکوین نهاد مرجعیت شیعه» نوشته محسن صبور, ...ادامه مطلب

از کتاب مسافرت به ایران، نوشتهٔ مُریتز فون کُتزبوئه* (فرزند اوگوست فون کُتزبوئه)، از همراهان سفیر کبیر روسیه که در سال ۱۸۱۷ به ایران و درباره فتحعلی شاه آمدند: منجم دست روى صفحه‏اى از کتاب خود که پر از نقاط سیاهى که شاید صور شیاطین بود نهاده پرسید علت وزش بادها چیست؟ گفتم انقباض و انبساط متناوب حجم هوا که زمانى از حرارت اشعه آفتاب منبسط و زمانى از غروب‏ کردن آفتاب و نقصان درجه حرارت منقبض شده تخلیه حاصل میشود و هوا بشدت یا ضعف رو بدان قسمت مى‏رود در چنین موارد وضعیتى که حادث میشود باد مى‏نامیم و بامتدادات مختلفه ممکنست سیر کند، بعلاوه گفتم هواى اطراف کره زمین حدى دارد که از آن ببعد ابر و پس از آن خلأ شروع مى‏شود که محیط گردش دیگر ستارگانست. منجم ایرانى فریاد برآورد و گفت عجب خلط مبحثى مى‏کنند، اروپائیان به آثار توجهشان خیلى کم است و بیشتر مبدأ و سبب را جستجو مى‌‏کنند، حتى در موضوع چیزهایى که بچشم مى‌‏بینند. ولى بدانید که باد ماده‏‌اى است که به‌خودى خود وجود داشته و دائم در حرکت است و تمام فضائى را که اشیاء مرئى و غیر مرئى در آن حرکت مى‌‏کند فرامی‌گیرد. اگر باد نبود ستارگان دنباله‌‏دار, ...ادامه مطلب

در برخی مقالات و کتاب‌ها پیرامون ملا احمد نراقی، صاحب کتاب عوائد الایام، مطلبی به نقل از یک «ایران شناس فرانسوی» به نام «ژول بونو» آمده که ظاهراً وجود خارجی ندارد و ساخته و پرداختهٔ یک مجلهٔ عامه‌خوان است. مطلبی که نقل می‌کنند چنین است: حاج ملا احمد نراقی که مرجع تقلید محسوب می شد و او را آیةالله می خواندند به اتفاق علمای دیگر فتوای جهاد دادند. یکی از رجال دربار فتحعلی شاه که با صدور فرمان جهاد مخالفت کرد، میرزا عبدالوهاب خان، ملقب به معتمدالدوله بود. او به حاجی ملا احمد نراقی گفت: چون شما مرجع تقلید هستید و در همه نفوذ کلمه دارید، از صدور فتوای جهاد خودداری کنید تا اینکه دیگران هم به شما تأسّی کنند و از صدور فتوای جهاد منصرف شوند؛ ولی حاج ملا احمد نراقی پیشنهاد معتمد الدوله را نپذیرفت و گفت: وقتی که کافر بر مسلمان حمله‌ور می‌شود وظیفه هر مسلمان این است که به جنگ برخیزد و آن قدر با کفر بجنگد تا اینکه مزاحمت او را از بین ببرد.میرزا عبدالوهاب خان معتمد الدوله نزد علمای دیگر نیز اقدام کرد و از آقا سید محمد که از بین النهرین آمده بود خواست تا از صدور فتوای جهاد منصرف گردد. ولی علمای روحانی, ...ادامه مطلب